Ik ben er helaas toch weer ingetrapt: enkele leerlingen in mijn Spaanse les vroegen zich af wat het verschil is tussen ‘usted’ (u, persoonlijk voornaamwoord) en ‘le’ (u, meewerkend voorwerp). Ik volgde mijn allereerste advies op: niet in diezelfde les mee aan de slag gaan, maar na de les rustig bedenken hoe ik dit op een breinvriendelijke manier, zonder allerlei grammaticale termen, uit kan leggen. Dus ik zei tegen mijn groep dat ik daar in de volgende les even op terug zou komen.
Ik besloot in de volgende les om enkele zinnen op te schrijven met usted en enkele zinnen met le, zoals:
Usted no tiene dinero (U heeft geen geld)
Le doy dinero (Ik geef u geld)
¿Cómo se llama usted? (Hoe heet u?)
¿Le puedo ayudar? (Kan ik u helpen?)
Usted vive en una casa muy bonita. (U woont in een heel mooi huis)
Le llamo por teléfono. (Ik bel u op)
Eerst ging ik met mijn leerlingen bekijken wat elke zin betekent. Dat ging goed, ze konden alle zinnetjes naar goed Nederlands vertalen. Ook heb ik van enkele losse woordjes naar de betekenis gevraagd, dat ging allemaal prima. Toen heb ik ze in groepjes ingedeeld en ze gevraagd of ze, in het Nederlands, aan elkaar konden vertellen in welke context ‘usted’ (dus het persoonlijk voornaamwoord, maar die term gebruik ik niet in de les) gebruikt wordt en in welke context ‘le’ (meewerkend voorwerp, ook een term waar mijn leerlingen niet blij van worden) gebruikt wordt.
Er kwam van alles aan gedachten voorbij:
“Dus als er ‘no’ bij staat wordt het ‘usted’ en anders ‘le’”
“Als het een vraag is gebruik je ‘usted’ en als het geen vraag is ‘le’”
“Maar ‘llamo’ betekent toch dat ik zo heet, dat het mijn naam is, wat doet die telefoon er dan bij?”
“Je kunt ‘le’ ook aan het einde van de zin plaatsen, volgens mij, of sowieso ergens achter en ‘usted’ niet”
“’Usted’ kun je ook weglaten, maar ‘le’ denk ik niet.”
En zo gingen ze nog wel even door. Ik wist niet wat ik hoorde! In een poging om aan de hand van betekenis een grammaticaal element duidelijk te maken, was het voor iedereen juist onduidelijker geworden!
Ik besloot om de voorbeeldzin ‘Le doy dinero’ (Ik geef u geld) nogmaals uit te leggen; ik vertelde dat ‘le’ betekent ‘aan u’. Dus die zin werd duidelijk. Maar toen kwam er weer een stortvloed aan vragen en opmerkingen, zoals:
“Maar je zegt toch niet: ‘ik bel aan u op’, dus dan is het niet met ‘aan’, maar je zegt in het Spaans wel ‘le’, dus dan betekent het weer iets anders?”
Dus… wat hebben we hiervan geleerd? Als eerste dat deze groep, ondanks hun expliciete vraag om meer uitleg, hier eigenlijk nog niet aan toe was. Ik had gewoon moeten doen wat ik vaker doe bij de eerstejaars en tweedejaars: zeggen dat dat later wel duidelijk wordt, maar dat ik er nu liever nog geen aandacht aan wil besteden; zolang ze begrijpen wat het betekent, is het voor nu voldoende.
Doordat ik te vroeg in hun leerproces aandacht wilde vestigen (noticing) op grammatica, ook al vroegen ze er zelf om, heb ik hen alleen maar onzekerder gemaakt en dus hun gevoel van competentie beschadigd. Daardoor kan ook hun motivatie gedaald zijn. Dus zal ik de eerstvolgende les juist iets moeten gaan doen waar ze allemaal een goed gevoel aan over houden.
Als tweede heb ik geleerd dat ik een andere keuze had moeten maken in mijn voorbeeldzinnen. Ik had wellicht in de zinnen met ‘le’ als meewerkend voorwerp, alleen zinnen moeten bedenken waarin ‘le’ exact vertaald kan worden als ‘aan u’. Dat had een hoop verwarring kunnen voorkomen.
Ik heb aan mijn leerlingen verteld dat ik hier beter over na had moeten denken, omdat er nu eigenlijk meer onduidelijkheden zijn dan eerst. Ook heb ik benadrukt dat het allerbelangrijkste is dat ze weten wat het betekent; wanneer ze verder leren en nog meer input krijgen, worden veel dingen vanzelf duidelijk en ook nog op een betere manier dan dat ik het zojuist had proberen uit te leggen.
Dankzij de goede relatie met mijn leerlingen, kon ik me er aan het eind nog met een grapje van af maken: “Zien jullie nu wat er gebeurt als taaldocenten grammatica uit gaan leggen? Dan ben je veel verder van huis. Dat gaan we dus voorlopig gewoon niet meer doen”.
Comments